تأخیر و ترک حجّ

2 / 1هشدار نسبت به ترک حج
1 ـ پیامبر خدا صلّى الله علیه و آله : هیچ بنده اى نیست که حج را به خاطر کارى از کارهاى دنیا ترک کند ، مگر آن که حاجیانِ سر تراشیده را خواهد دید (که از حج برگشته اند) پیش از آن که کارش را انجام داده باشد .
2 ـ امام باقر علیه السّلام : در وصیت امیر مؤمنان علیه السّلام چنین بود : «حجِ خانه پروردگارتان را ترک نکنید ، که هلاک خواهید شد» .
3 ـ امام صادق علیه السّلام : در ترک حج ، هیچ خیرى نیست .
4 ـ سماعه : امام صادق علیه السّلام به من فرمود : «چرا امسال به حج نمى روى ؟» گفتم : میان من و قومى ، داد و ستد و کارهایى بوده و امیدوارم که در آن، خیرى باشد . حضرت فرمود : نه به خدا قسم! خداوند در آن براى تو خیرى قرار نمى دهد .
سپس فرمود : هیج بنده اى از زیارت این خانه محروم نمى شود ، مگر به خاطر گناهى . و آنچه خداوند مى بخشاید ، بیشتر است .
2 / 2صفت تارک حج[1]
الف ـ کافر است
قـرآن
«براى خداست ، به عهده مردم حجِ خانه خدا ، هرکس بتواند راهى بدان بیابد . و هرکه کفر ورزد ، همانا خداوند از جهانیان بى نیاز است» .
حدیـث
5 ـ پیامبر خدا صلّى الله علیه و آله ـ در وصیتش به على علیه السّلام ـ : یا على! از این امّت ، ده گروه به خداوند کافر شده اند... (یکى هم) کسانى که توانگرند و بى آن که به حج بروند، از دنیا مى روند.
6 ـ از وصیت هاى پیامبر خدا صلّى الله علیه و آله به على علیه السّلام این بود : یا على! ترک کننده حج ، در حال استطاعت ، کافر است . خداى متعال مى فرماید : «براى خداست بر عهده مردم حج خانه خدا ، براى کسى که راهى به آن داشته باشد (و بتواند) و هر کس کفر ورزد ، خداوند از جهانیان بى نیاز است» .
یا على! هرکس حج را آن قدر تأخیر بیندازد تا مرگش فرا رسد ، خداوند در روز قیامت ، او را یهودى یا نصرانى بر مى انگیزد .
7 ـ پیامبر خدا صلّى الله علیه و آله : هر کس ره توشه و مرکبى داشته باشد که او را به خانه خدا برساند، ولى حج نرود، فرقى نیست که یهودى یا نصرانى بمیرد (مسلمان نمى میرد) . این بدان جهت است که خداوند در قرآن مى فرماید : «براى خدا بر عهده مردم است که هرکس مى تواند ، به زیارت خانه او برود» .
8 ـ کسى که حاجتى آشکار، یا حاکمى ستمگر، یا بیمارى بازدارنده اى او را از حج بازندارد ، ولى بى آن که حج انجام دهد از دنیا برود، مى خواهد یهودى بمیرد ومى خواهد نصرانى بمیرد.
9 ـ اى مردم ! خداوند حج را بر کسى که قدرت و راهى بر آن داشته باشد، واجب ساخت. هر کس انجام ندهد، به هر حالى که مى خواهد بمیرد، یهودى، مسیحى یا مجوس، مگر آن که بیماریى داشته باشد که او را نگذارد، یا حاکم ستمگرى مانع شود. آگاه باشد که او رادر شفاعت من بهره اى نیست و بر حوض من وارد نمى شود . هشدار! آیا رساندم؟
ب ـ ترک کننده دستور اسلام است
10 ـ امام صادق علیه السّلام : هرکس توان حج رفتن داشته باشد ، ولى نرود ، بى آن که کارى داشته باشد که عذر او به حساب آید ، یقیناً دستورى از دستورهاى اسلام را ترک کرده است .
11 ـ از امام صادق علیه السّلام درباره مردى پرسیدند که حج رفتن را به تأخیر مى اندازد و جز تجارتى که او را مشغول ساخته ، یا قرضى که دارد ، چیزى مانع رفتن او نیست . حضرت فرمود : بهانه اش را نمى پذیرم . سزاوار نیست که حج را تأخیر بیندازد (و امروز وفردا کند). پس اگر بمیرد، قطعاً یکى از دستورهاى اسلام را ترک کرده است.
12 ـ امام کاظم علیه السّلام در تفسیر آیه «هل ننبّئکم بالأخسرین أعمالاً؛ (آیا به شما خبر دهیم که زیانکارترین افراد کیست؟)» فرمود : آنان کسانى اند که حج واجب را به تأخیر مى اندازند و امروز و فردا مى کنند (تا از دست برود) .
ج ـ هنگام مرگ ، خواستار بازگشت به زندگى است
13 ـ از امام صادق علیه السّلام درباره آیه «فأصّدّق وأکن من الصالحین»[2] پرسیدند . حضرت فرمود : «أصّدّق» یعنى صدقه دهم . و «از صالحان باشم» ، یعنى حج به جا آورم .
14 ـ ابن عبّاس : کسى که ثروتى دارد که او را به زیارت خانه خدا مى رساند ، یا زکات را بر او واجب مى کند، ولى اقدام نکند، هنگام مرگ (از کسانى خواهد بود که) درخواست مى کند دوباره بر گردد (تا جبران کند) . مردى گفت اى ابن عبّاس، از خدا بترس . تنها کفار خواستار بازگشت مى شوند . گفت: در این باب بر شما از قرآن مى خوانم: «اى کسانى که ایمان آورده اید، اموال و اولادتان شما را از یاد خدا باز ندارد . و از آنچه خدا به شما روزى کرده است ، پیش از آن که مرگ به سراغ یکى تان آید، انفاق کنید» . تا آن جا که مى فرماید: «و خداوند بدان چه مى کنید، آگاه است».
د ـ روز قیامت نابینا برانگیخته مى شود
15 ـ ابوبصیر: از امام صادق علیه السّلام درباره آیه «من کان فى هذه أعمى فهو فى الآخرة أعمى وأضلّ سبیلاً؛ هرکه در این دنیا کوردل باشد ، در آخرت هم کوردل و گمراهتر خواهد بود» پرسیدم . حضرت فرمود : مقصود ، کسى است که حج واجب خود را با امروز و فردا کردن به تأخیر مى اندازد ، تا این که مرگش فرا مى رسد .
16 ـ ابوبصیر: شنیدم امام صادق علیه السّلام مى فرمود: کسى که بمیرد ، در حالى که تندرست و توانگر باشد و به حج نرفته باشد، او از کسانى است که خداوند درباره آنان فرموده است: «در روز قیامت ، او را نابینا برمى انگیزیم» . راوى پرسید : سبحان الله! نابینا؟ حضرت فرمود : آرى ، خداوند او را از راه حق نابیناکرده است . (و در حدیثى دیگر «راه خیر» آمده است).
17 ـ امام صادق علیه السّلام : آیه «ومن کان فی هذه أعمى فهو فی الآخرة أعمى وأضلّ سبیلاً» ؛ هرکه در این دنیا کور دل باشد ، در آخرت هم کور دل و گمراهتر خواهد بود» درباره کسانى نازل شده که حج را آن قدر تأخیر مى اندازند تا حج ناکرده بمیرند . پس او نابیناست ، که از انجام فریضه اى از واجباتِ الهى کور شده است .
2 / 3هشدار نسبت به تعطیل کردن خانه خدا
18 ـ پیامبر خدا صلّى الله علیه و آله : اگر یک سال ، همه مردم ، حج رفتن را ترک کنند ، به آنان مهلت داده نخواهد شد (کیفر مى شوند) .
19 ـ هرگاه امّتم ، قصد آمدن به زیارت خانه خدا را ترک کنند ، به آنان مهلت داده نخواهد شد .
20 ـ امام على علیه السّلام : خدا را ، خدا را ، درباره خانه پروردگارتان! تا هستید، مبادا که از شما خالى باشد ، که اگر زیارتِ خانه خدا ترک شود ، مهلت داده نخواهید شد .
21 ـ سدیر : در حضور امام باقر علیه السّلام خانه خدا را یاد کردم . حضرت فرمود : اگر یک سال آن را ترک کنند، مهلت داده نخواهند شد. (در حدیث دیگر است: عذاب بر آنان فرود خواهد آمد.)
22 ـ حسین احمسى از امام صادق علیه السّلام چنین روایت کرده است: اگر مردم حج را ترک کنند، در نزول عذاب مهلتى به آنان داده نمى شود ـ یا که فرمود ـ : عذاب بر آنان فرود مى آید.
23 ـ امام صادق علیه السّلام : خداوند، به سبب شیعیانى از ما که حج مى گزارند، عذاب را از آنان که حج نمى کنند دفع مى کند. اگر همه بر ترک حج همدستى کنند، همه هلاک مى شوند.
24 ـ امام صادق علیه السّلام : اگر مردم ، حج را ترک کنند ، بر رهبر واجب است که مردم را ـ چه بخواهند و چه نخواهند ـ به حج وادار کند ، چرا که این خانه ، براى حج قرار داده شده است .
25 ـ اگر مردم ، حجِ خانه خدا را ترک کنند ، وظیفه زمامدار است که آنان را به حج و اقامت نزد خانه خدا وادار کند... واگر پول نداشته باشند، از بیت المال مسلمانان خرج آنان را بپردازد.

پانوشت ها

(1) منظور حَجة الإسلام است که بر شخص مستطیع واجب مى باشد .
(2) ترجمه کامل در تفسیر نمونه چنین آمده است : از آنچه به شما روزى داده ایم انفاق کنید ، پیش ازآن که مرگ یکى از شما فرا رسد، وبگوید پروردگارا! چرا مرا مدّت کمى به تأخیر نینداختى، تا صدقه دهم واز صالحان باشم!