کودکان دو دستهاند:

الف - «مُمیِّز»

کودک محرم مُمیِّز

ب - «غیر مُمیِّز»

غیر مُمیِّز کودکی است که به آن حدّ نرسیده است. یعنی خوب و بد را تشخیص نمی دهد و خودش نمی تواند اعمال را به طور صحیح بجا آورد .

کیفیت اعمال کودک غیر مُمیِّز

• احرام: سرپرست وى لباس احرام بر او مىپوشاند و از طرف او نیّت احرام مىکند.
• تلبیه :‌ اگر مىتواند لبیّکها را بطور صحیح پاسخ دهد، برایش مىگوید تا او هم بگوید، و اگر نه خودش از طرف او «لبیکها» را مىگوید.
• طواف: باید او را طواف دهد، اگر کودک بتواند، باید خودش راه برود، وگرنه او را حمل کرده و طواف مىدهند.
• نماز طواف: سرپرست وى او را به انجام نماز وادار کند و اگر خودش نمىتواند بخواند نماز را از طرف او بجا مىآورد.
• سعى: مانند طواف او را به سعى مىبرند.
• تقصیر: قدرى از مو یا ناخن او را کوتاه مىکنند.
• او را براى وقوف، به عرفات و مشعر مىبرند، و سرپرست کودک از طرف او نیّت وقوف مىکند.
• در روز عید قربان، اگر خودش نمى تواند رمى جمره کند، سرپرستوىرمىجمرهعقبهوقربانىرااز طرفاوانجام مىدهد.
• سپس سر او را مىتراشد و اگر سال اوّل او نباشد مىتواند سر او را بتراشد یا تقصیر کند.
• در شبهاى 11 و 12 ذى حجه، کودک نیز باید در منى باشد و سرپرست وى از طرف او نیت بیتوته کند.
• در روزهاى 11 و 12 ذىحجه، سرپرست وى، او را به انجام رمى وادار کند و اگر خودش نمىتواند رمى کند به نیّت او رمى جمرات را برایش انجام دهد.
• پس از برگشت به مکه، سایر اعمال را مانند اعمال عمره بجا آورند.

چند مسأله:

1 ـ محرم کردن طفل و بردن او براى اعمال عمره و حج، مستحب است و واجب نمىباشد. بنابراین، افرادى که کودکان خود را براى زیارت همراه مىبرند، اگر بخواهند آنها را مُحرم کنند، باید کمال دقت را داشته باشند تا تمامى اعمالشان به طور صحیح انجام شود و با ناقص بودن اعمال، مشکلى براى آنها پیش نیاید.

2 ـ کودکى که براى عمره یا حج محرم شده است، باید طواف و نماز آن را با طهارت انجام دهد. بنابراین اگر کودک
ممیّز است و مىتواند بطور صحیح وضو بگیرد، خودش وضو بگیرد وگرنه باید وضو را به او یاد دهند تا وضو بگیرد و اگر نمىتواند خودش وضو بگیرد باید او را وضو دهند یا او را در وضو کمک کنند.

3 ـ کودکى که براى حج یا عمره مفرده محرم شده است، باید طواف نساء و نماز آن را نیز بجا آورد، و چنانچه انجام ندهد، نمىتواند ازدواج کند.

4 ـ پسربچه یا مردى که خَتنه نشده است، طوافش صحیح نیست، بنابراین بر اولیاء کودکان است که پسر بچه ختنه نشده را محرم نکنند. هر چند غیر ممیّز باشد.

5 ـ سرپرست طفل، باید در مدّت احرام، او را از کارهائى که بر مُحرم حرام است، باز دارد ولى زیر سایه رفتن که بر مردان مُحرم حرام است بر پسر بچهها جایز است.

6 ـ در حال طواف و سعى شرایط این اعمال باید مراعات شود، مثلا در حال طواف باید بدن و لباس کودک پاک باشد و شانه چپ او به طرف کعبه باشد و در حال طواف و سعى بیدار باشد. لذا توصیه مىشود کسانى که نمىتوانند نظارت کامل بر اعمال کودک داشته باشند، آن عزیزان را محرم نکنند.